فرش ایرانی آینه فرهنگ و هنر ایرانی، یکی از اصیل ترین و کهن ترین هنر در نزد ایرانیان می باشد. قدیمی‌ترین فرش در جهان را اثری ایرانی و متعلق به دوره هخامنشیان می‌دانند. جالب اینجا است که این هنر در ضمن اصالت و قدمت هرروز بیش تر از پیش میان ملت ها و فرهنگ‌های مختلف هوادار دارد. اولین شواهد مستند در مورد هنر ایرانیان در فرش بافی را می‌توان در متون چینی مربوط به ساسانیان (۲۲۴-۶۴۱م) جستجو کرد.
مواد مصرفی در فرش از جمله پشم، ابریشم، پنبه و… طی زمان پوسیده می‌شوند و این مسئله کار باستان‌شناسان و تاریخ‌شناسان در معرفی قدمت فرش را سخت می‌کند. با این حال شواهد بیانگر وجود فرشهای باشکوه در دربار هخامنشی است. چنانکه گفته می‌شود اسکندر مقدونی با مشاهده فرشهای باشکوه ایرانی در پاسارگاد به شوق آمد. در زمان سلطنت سلجوقیان و ایلخانیان نیز فرش بافی به‌عنوان هنری ارزشمند و تجارتی پر سود رواج داشته است. تا جایی که گفته می‌شود مساجد آن دوره پوشیده از فرشهای ارزشمند ایرانی بوده‌اند. کنت کروشا، باستان‌شناس اروپایی، نیز در این مورد نوشته است:
“در تاریخ عهد باستان ایران به دوره‌ای برمی‌خوریم که در آن توسط اسکندریون به آتش کشیده می‌شود و فرشهای مجلل و باشکوه هخامنشیان در آتش می‌سوزد.”
کهنترین قالی دنیا
قدیمی‌ترین فرش جهان قالی پازیریک نام دارد . این فرش در سال‌های ۱۳۲۶ تا ۱۳۲۸ خورشیدی توسط یک باستان‌شناس روس در گور یخ‌زده یکی از فرمانروایان سکایی کشف شد. به‌دلیل محل کشف این فرش در «دره پازیریک» روسیه، این فرش چنین نام‌گذاری شد. در کنار این قالی اشیای باستانی دیگری نیز وجود داشت. این قالی از جنس پشم و به‌شکل مربعی است که هر ضلع آن ۱٫۹۸ متر طول دارد. قالی پازیریک منقوش به یک حاشیه گل‌دار و تصاویر سوارکاران، آهوهای در حال چرا و جانوران افسانه‌ای با سر عقاب و بدن شیر است. سرگی رودنکو، کاشف این قالیچه، پس از بررسی ساختار فرش و نگاره‌های آن متوجه شباهت زیاد نقش‌مایه‌های این فرش با نقش‌برجسته‌های تخت جمشید شد. بیشتر پژوهشگران این قالی را متعلق به دوره پارت‌ها یا مادها می‌دانند اما همچنان درباره قدمت واقعی این فرش نظریه‌های متفاوتی وجود دارد. قالی پازیریک امروزه در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ نگهداری می‌شود.
بیشتر بخوانید:
پایان قسمت اول
