قرمز دانه حشره ای است شبیه به کفشدوزک. اسم علمی این حشره (cacusse) و از دسته (hemipture) است. بشر از ابتدای تاریخ با این حشره آشنایی داشته و از ماده رنگی آن استفاده می نموده است. از سالیان دور رنگ قرمز طبیعی از بدن این حشره تهیه می شده. این حشره انواع متعددی دارد.
اقسام متعدد این حشره عبارتند از :
۱- کرم ورمیلو: این حشره بر روی نوعی بلوط زندگی می کند. این نوع درخت در جنوب اسپانیا ، جزایر کانادا و جزایر یونان میروید. حشره قرمز دانه روی شاخه های این درخت متراکم شده و به صورت یکپارچه در می آید. کرم این حشره بیضی شکل و قرمز رنگ است.
۲- قرمزدانه لهستانی : که در اروپا دارای شهرت و اهمیت زیادی است. محل پرورش این حشره بیشتر در اروپای شرقی و مرکزی است این حشره در ریشه گیاهی به نام سلرانتوس در زمینهای اروپای شرقی به وجود می آید. کشورهای لهستان و لیتوانی و اوکراین از تولیدکنندگان عمده این حشره هستند.
۳- قرمز دانه هندی : این دسته از قرمز دانه ها از قدیمی ترین ایام تاریخ مورد استفاده قرار می گرفتند. این قرمز دانه بر روی شاخه های درختی به نام انجیر هندی و عناب پرورش می یابد. و سپس روی همان شاخه خشک می شود و به واسطه آنکه با شاخه در کوره های مخصوص حشره کشته می شود. رنگ آنها کدر شده و پست تر از سایر انواع قرمز دانه هاست. و بیشتر در صنایع لاک سازی مصرف دارد.
بیشتر بخوانید:
۴- قرمز دانه مکزیکی : این نوع قرمز دانه را ابتدا اسپانیولی ها کشف کردند. این حشره در روی درختی به نام نوپال نشوونما می یابد. و اکنون بطور اهلی کشت شده و هم به طور وحشی در جنگلهای مکزیک و آمریکای جنوبی پیدا می شود.
۵- برداشت قرمز دانه در گذشته دور در جنوب ایران ، اهواز ، کناره های خلیج فارس و بلوچستان مرسوم بوده است.
پرورش قرمزدانه
پرورش قرمزدانه در بلوچستان و همچنین در کناره های خلیج فارس و دریای عمان مرسوم بوده است. نوع وحشی این حشره نیز در ایران وجود دارد. گونه ای که در ایران و هندوستان وجود دارد COCCUS LACCAاست که بر روی درختان انجیر یافت می شود.
تخصیص واژه ی LACCA را، که در لغت نامه ی هندی به معنی صدها هزار است، در اشاره به تعداد انبوه این حشره است که در روی این گیاه دیده می شود. لارو این حشره بعد از آنکه پوست درخت انجیر هندی را سوراخ نمود و شیره ی آن را مکید ماده ای که به صورت یک پوشش صمغی است از خود ترشح می کند که حشرات ماده در داخل این پوشش محصور می مانند.
این صمغ حاوی ۲تا ۱۰ درصد ماده ی رنگی که ترکیبی از اسید کارمینیک است هستند. رنگ قرمزدانه همان گونه که از نام آن بر می آید از دیرباز برای تهیه رنگ هایی در زمینه ی قرمز لاکی، شرابی، سرخابی، بنفش، حتی سبز و خاکستری استفاده می شود. استفاده این رنگ در ایران باستان در صنعت قالیبافی و نساجی به وفور انجام میشد.
