ماهواره های ناسا اخیرا یک پدیده قابل توجه از زمین شناسی پویای زمین را در دریای خزر مشاهده و مستند کرده اند. ظهور ناگهانی و ناپدید شدن سریع یک جزیره مانند شبح. طبق داده های ناسا، این جزیره که در اوایل سال ۲۰۲۳ ظهور پیدا کرد تا پایان سال ۲۰۲۴ تقریباً به طور کامل ناپدید شده بود. و به همین دلیل لقب شبح را به خود اختصاص داده است.
مشاهده و مطالعه رویدادهای زمین ساختی نادر و گذرایی مانند آتشفشان های گلی (گلفشان ها)، نگاهی اجمالی به این نوع پدیده ها و تأثیر آنها بر چهره سیاره زمین را به ما ارائه می دهند.
این جزیره برای اولین بار با استفاده از تصاویر ماهواره ای لند ست ۸ و ۹ در ژانویه ۲۰۲۳، اندکی پس از فوران آتشفشان گلی بزرگی به نام « کومانی » مشاهده شد. عرض آن تا ۴۰۰ متر بود و با یک توم رسوبی قابل مشاهده همراه بود که از سطح آن گسترش می‌یافت. با این حال، تا اواخر سال ۲۰۲۴، این جزیره به طور قابل توجهی کاهش یافته بود. و تنها آثار ضعیفی از وجود آن باقی مانده بود.
آتشفشان « کومانی »
آتشفشان گل کومانی که در ۲۵ کیلومتری سواحل شرقی جمهوری آذربایجان واقع شده است، با چنین اتفاقاتی غریبه نیست. از زمان اولین فوران ثبت شده در سال ۱۸۶۱، این آتشفشان به طور دوره ای جزایر موقت ایجاد کرده است. که پس از مدت کوتاهی از بین می روند. آتشفشانهای گلی مانند کومانی در مناطقی با فعالیت زمین‌ساختی فعال رایج هستند. آنها مخلوط های فشار قوی آب، گاز و رسوبات را فوران می کنند. و توده های زمینی را تشکیل می دهند که اغلب ناپایدار و کوتاه مدت هستند.
بیشتر بخوانید:
سومین دریاچه بزرگ فلات ایران: دریاچه هامون
منطقه خزر به دلیل غلظت بالای آتشفشان های گلی قابل توجه است. بیش از ۳۰۰ ساختار زمین شناختی از این گونه در آذربایجان و در فلات دریای خزر وجود دارد. بسیاری از این آتشفشان‌ها گازهای قابل احتراق به ویژه متان را منتشر می‌کنند که توجه دانشمندان و زمین‌شناسان را به خود جلب کرده است. ارتباط بین این آتشفشانهای گلی و سیستم‌های هیدروکربنی حوضه خزر جنوبی، آنها را به موضوعات حیاتی برای تحقیق تبدیل می کند.
ظهور و ناپدید شدن این جزیره شبح در دریای خزر باری دیگر به ما خاطر نشان کرد که چقدر دانسته هایمان در مورد آتشفشانهای گل ناقص است. این توده های زمینی گذرا، نیروهای پویای طبیعت را نشان می دهد و نیاز بشر به اکتشاف بیشتر فرآیندهای زمین شناسی که در کف دریا رخ می دهند را بارز می سازند.
