این مقاله تنها به فلسفه سیاسی دانته، رویکرد و اندیشه او میپردازد و به هیچ وجه قصد طرفداری از آن را ندارد.
دانته آلیگری از یک سلطنت جهانی و حکومت اخلاقی دفاع می کرد و فساد را از طریق داستان های تمثیلی نقد میکرد که ریشه در انصاف و صلح دارد.
شاعر ایتالیایی اواخر قرون وسطی، به دلیل شعر حماسی کمدی الهی که شامل چند بخش است شهرت دارد. در این شعر، دانته در مورد عدالت، چگونگی اداره یک کشور، و آنچه می تواند یک جامعه ایده آل را به پیش ببرد، بحث می کند. دانته درباره حکومت، قدرت و چگونگی سازگاری جامعه سخن میگوید.
دانته آلیگیری – معروف به دانته – در حدود سال ۱۲۶۵ در فلورانس، بخشی از «امپراتوری مقدس روم» به دنیا آمد. شناخته‌شده‌ترین اثر او یک شعر روایی طولانی به نام «کمدی» است که نام آن به کمدی الهی تغییر کرد.
اگرچه او شدیداً از استقلال فلورانس حمایت می کرد و عضوی از جناح «گوئلف» بود که از حکومت پاپ بر امپراتور روم مقدس حمایت می کرد، رویکردهای او منجر به تبعید او از فلورانس شد.
در ایتالیا در طول قرن‌های ۱۳ و ۱۴، هیچ کشور واحدی وجود نداشت و شهر-دولت‌ها و شاهزادگان فرمان میدادند. دولت شهرها توسط خانواده‌های بازرگان یا جناح‌های سیاسی ثروتمند اداره می‌شدند یعنی دو جناح اصلی گوئلف‌ها و گیبلین‌ها.
گوئلف‌ها و گیبلین‌ها
گوئلف ها از نفوذ پاپ بر مسائل ایتالیا حمایت میکردند. گیبلین ها می خواستند که امپراتور روم مقدس حاکم و فرمانده مطلق باشد. این جدایی و دودستگی زندگی در ایتالیا را به شدت تحت تأثیر قرار میداد و درگیری های زیادی وجود داشت.
مذهب و امپراتور روم مقدس نقش بزرگی در سیاست ایفا میکردند و بر مناطق خود و حتی دورتر از آن نیز قدرت زیادی داشتند.
گاهی پاپ ها می توانستند به پادشاهان فرمان دهند و آنان را به جنگ علیه یکدیگر بکشانند. با این حال این هر دو در بخش‌های مختلف اجتماعی و منطقه ای قدرت‌های خود را داشتند.
دانته یکی از اعضای حزب گوئلف بود. در سال ۱۳۰۲، پس از به قدرت رسیدن گوئلف‌های سیاه فلورانس، با حمایت پاپ، دانته به اتهام فساد از شهر زادگاهش تبعید شد. این فاجعه شخصی سبب شد که بسیاری از نوشته های او به اینکه چگونه حاکمان از قدرت خود سوء استفاده می کنند و چه مسئولیت هایی در قبال اخلاق دارند، بپردازد.
دانته طرحی برای یک حکومت جهانی پیشنهاد میکند که از سیاست‌های ایتالیا فراتر می‌رود. او برای یک حاکم جهانی سکولار در کنار کسی که به امور معنوی رسیدگی میکند را پیشنهاد میکند تا درگیری و ناهماهنگی بین پاپ‌ها و امپراتورهای روم مقدس را از بین ببرد.
پادشاهی دانته
دیدگاه او برای یک حاکم نه یک پادشاه ستمگر، بلکه یک شخصیت فیلسوف-شاه است. به تعبیر او این آرامش مردم را قادر می‌سازد تا به شکوفایی و توانایی‌های خود دست بیابند.دانته معتقد بود ایتالیا قبل از این دقیقاً از همین نوع حکومت داشته و چنین حکومتی مورد تأیید خدا بود!
پادشاهی دانته یک فلسفه سیاسی را بیان میکند که از تقسیم مسئولیت‌ها بین مقامات سکولار و معنوی که توسط امپراتور و پاپ نمایندگی می‌شوند، حمایت میکند تا به هر بخش اجازه دهد بدون تجاوز به دیگری به طور مؤثر عمل کند. هر دو قدرت وظایف متمایزی داشتند که مکمل یکدیگر بودند.
او فکر می کرد که با استفاده از این نوع حکومت، بشریت می تواند در نهایت به صلح و وحدت دست یابد. چنین جدایی بروز تعارضات بین دو شکل اقتدار را کاهش میدهد و هر یک را قادر می‌سازد با عدالت و کارآمدی بیشتری عمل کند.
عدالت و حکومت در «کمدی الهی»
در کمدی الهی دانته، اوبه طرز ماهرانه ای اعتقادات سیاسی خود را در تار و پود سفر تمثیلی خود از جهنم، برزخ و بهشت گنجانده است. کتاب توضیح میدهد که در جهنم تمثیلی دانته روح هایی هستند که مجازات هایی را دریافت می کنند که مطابق با جنایات آنها در زمین است.
پاپ های فاسد و دیگر مقامات به اعتماد عمومی خیانت کردند و در حلقه های پایین جهنم فرو رفتند. در آنجا، آنها عذاب‌هایی را متحمل می‌شوند که متناسب با اعمال فاسدشان هست. این تفسیری از دانته در مورد اخلاق شخصی صاحبان قدرت است که میبایست منصف بوده باشند.
برزخ به عنوان مکانی نشان داده می شود که در آن از پاکسازی اخلاقی عبور می کنید تا بتوانید وارد بهشت شوید. دانته معتقد است که این امکان برای مردم وجود دارد تا اصلاح شوند و پیشنهاد می کند که حکمران خوب باید اصلاح و همچنین مجازات شود.
بهشت به عنوان مکانی برای عدالت الهی به تصویر کشیده شده است، جایی که ارواح در حضور خداوند شادی کامل را تجربه می کنند. این پاداش نهایی برای زندگی عادلانه و حکومت بر طبق قانون الهی است.
با استفاده از تمثیل ها، دانته حاکمان فعلی را مورد انتقاد قرار میدهد و پیشنهاد میکند که در حالت ایده‌آل، قدرت سیاسی باید همیشه همراه با عدالت و اخلاق باشد.
نقد دانته از رهبران سیاسی معاصر
دانته دست از انتقاد از سیاستمداران و عملکردهای سیاسی زمان خود نمیکشد. او از آثار ادبی خود به ویژه «کمدی الهی» به عنوان بستری برای افشا و محکومیت فساد استفاده میکند.
اینها هم انتقاد و افشا های پنهانی نبودند. دانته شخصیت های سیاسی و رهبران را به وضوح در قلمروهای جهنمی حماسی خود به تصویر می کشید. و بر اساس تخلفاتشان به آنان کیفر میداد.
دانته حتی پاپ بونیفاس هشتم را که نماد فساد کلیسایی و سیاسی است را در جهنم قرار میدهد. این نشان می دهد که دانته چگونه قدرت پاپ را زیر ذره‌بین میبرد. رهبران فلورانس مورد انتقاد قرار می گیرند. دانته آنها را به عنوان خائنانی حریص که شهر را به نابودی میکشانند، محکوم می کند.
محکوم کردن‌ها و انتقاد های دانته به‌عنوان یک زنگ خطر اخلاقی عمل کرد. و اصرار داشت که رهبران به جای منافع شخصی، به حکومت عادلانه مبتنی بر اخلاق و تصورات مسیحی عمل کنند.
جسارت دانته در انتقاد از افراد قدرتمند آنچنان قدرتمند و تأثیر گذار بود که سبب شد او برای همیشه از زادگاهش فلورانس اخراج شد.
دانته، شخصیتی تأثیرگذار از ایتالیای قرون وسطی، راه‌حلی را ارائه میکرد که توسط سیاستمداران فاسد و جنگ‌های بی‌وقفه قدرت ناچیز گرفته شده بود. این راه حل ایجاد یک پادشاهی جهانی و رهبر عالی بود. که در کار خیر کلی بشر و حفظ آرامش جهانی است که در عین حال امور روحی را به پاپ به عنوان یک فرد معنوی بسپارد.
