میگویند مردی بود خوش تیپ، بلند قد، با شانه های پهن و چشمان سیاه که با دست چپ ساز می نواخت. با اینکه خواندن و نوشتن بلد نبود، صدای ساز و قدرت اشعارش خاص و عام را تحت تاثیر قرار میداد.
علی عسگر گویچه لی یا آشیق علی عسگر در ۲۱ مارس ۱۸۲۱ در روستای آق کیلیسه در ارمنستان و در یک خانواده آذربایجانی به دنیا آمد. در سن چهارده سالگی به دلیل تهی دستی خانواده، چهار سال نزد زمینداری ثروتمند بعنوان خدمتکار شروع به کار کرد. او عاشق دختر کارفرمای خود بنام شهبانو شد. در حالی که پدر دختر راضی به ازدواج دخترش با علی‌عسگر بود، عموی شهبانو او را مجبور به ازدواج با پسرش کرد. علی عسکر دلشکسته شروع به سرودن اولین اشعار خود درباره این واقعه تلخ و با سازی که پدرش برایش خریده بود شروع به نواختن کرد. او نه فقط یک شبه شاعر و نوازنده، بلکه یک مصلح اجتمای نیز شد زیرا اشعار او سنن و قوانین غیر منصفانه جامعه را به چالش میکشید.
آشیق علی عسکر چپ دست بود و سواد خواندن و نوشتن نداشت، ولی حافظه بی نظیری داشت. شعرهایی را که میسرود بلافاصله حفظ می کرد. صدای زیبای ساز او و قدرت اشعارش در نواحی مختلف قفقاز و ایران و ترکیه پیچید و توجه ها را به خود جلب کرد. به دعوت اصحاب شعر و هنر به ایران و ترکیه سفر کرد و با دیگر آشیق ها دیدار کرد.
در چهل سالگی با آناخانم از روستایی در قره باغ ازدواج کرد و از این ازدواج صاحب نه فرزند شد. كوچكترين پسرش، طالب، راه پدر را ادامه داد. وقتی پسر برادرش و داماد خودش در سال ۱۹۱۵ در سنین جوانی درگذشتند، علی عسکر با ساز قهر کرد و دیگر سازی در دست نگرفت.
اشعار آشیق علی عسگر
اشعار او در زمینه عشق، طبیعت، مشکلات اجتماعی، موضوعات دینی و اخلاقی تاثیر عمیقی بر مردم آذربایجان گذاشت. و با تلفظ آسان، غنای معنا و کمال از نظر فرم هنوز هم در بین مردم آذربایجان محبوب هستند. و در جغرافیای وسیعی مانند ترکیه، ایران، ارمنستان و گرجستان گسترده شد و برخی از آنها به عنوان ترانه های عامیانه خوانده میشوند. علی عسگر در دل مردم آذریایجان ایران جای خاصی دارد. اشعار و داستانهای او یا به شکل کتاب یا به شکل شفاهی در خانه های آذربایجانی‌های ایران نیز خوانده و شنیده میشوند. در عروسی ها، آشیق های آذربایجانی با ساز و آواز اشعار و داستانهای آشیق علی عسگر را میخوانند.
بیشتر بخوانید:
او در ۷ مارس ۱۹۲۶ در آغ کیلیسه در ارمنستان پس از همسرش آناخانم که در سال ۱۹۲۲ درگذشته بود، چشم از دنیا بست. دویست سال پس از وفاتش هنوز هم اسم و اشعار وی خوانندگانش را به تکریم او و تفکر وا میدارد.
