یک بنای ۲۷۰ ساله در تهران به عنوان بزرگترین یخچال تاریخی تهران ثبت ملی شده است. یخچال طبیعی ترشنبه که در حاشیه جنوبی تهران می باشد متعلق به روستای ۸۰۰ ساله ترشنبه است که از بنا‌های دوره قاجاریه است. ترشنبه برای نگهداری طولانی‌مدت مواد غذایی و همچنین تولید یخ برای فروش به شهروندان در نقاط مختلف تهران استفاده می‌شد. زمین های این روستا متعلق به فردی به نام “حسین خان شفاعی” بوده. که پس از فوت او فرزندانش این املاک و زمین ها را فروخته اند.
سازه ترشنبه
یخچال طبیعی تاریخی ترشنبه، یک زیر بنای ۲۰۰ متر مربع دارد. مساحت کل آن ۴۶۰ متر مربع، عمق آن بیش از ۴۰ متر و ارتفاع سازه هم حدود ۱۵ متر است. و با خشت و گل به شکل کله قند ساخته شده است و سقف گنبدی شکلی دارد که عامل خنکی فضای داخلی آن شده است.
یخچال ترشنبه تا ۷۰ سال قبل فعال بوده. آب حوضچه داخل یخچال از طریق قنات تامین می شد. اما به دلیل کاهش بارندگی، خشکید و این‌طور شد که از ۷۰ سال پیش تاکنون، هیچ‌کس هیچ قالب یخی را از اینجا به خانه‌اش نبرده است. دلیل دیگری که استفاده از این بنا به فراموشی سپرده شد رواج استفاده از یخچال و یخ‌ساز‌های برقی می باشد. به گفته روستاییان بعد از خشک شدن قنات، این یخچال کاهگلی کاربرد اصلیش را از دست داد. در طول این سالها بومیان روستا از این فضا برای نگهداری دام و طیور استفاده می کردند. که باعث خسارت فراوان به بافت تاریخی آن شد.
آن زمان که از یخچال و یخ‌ساز برقی خبری نبود، یخدان طبیعی ترشنبه ارج و قربی داشت. و پس از باز شدن پای زندگی ماشینی به روستا، این نگین کمیاب به فراموشی سپرده شد تا اینکه حدود ۲۰ سال پیش این یخچال به همت شورای روستا مرمت و در فهرست آثار ملی در سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسید.
بیشتربخوانید:
