شاید با شنیدن اسم بناهای خشتی اولین چیزی که به خاطر بیاید “ارگ بم ” در کرمان باشد. ولی تعداد زیادی بنای خشتی مشهور در جهان شهرت جهانی دارند. خشت در واقع یکی از اولین مصالح ساختمانی است که در گذشته های دور برای ساخت و ساز مورد استفاده انسان ها قرار گرفت. خشک در واقع همان خاک پخته شده و مستحکم شده است که تحول اعظیمی در قلعه سازی و شهر سازی فراهم آورد. از بناهای خشتی جهان می توان به چند نمونه اشاره کرد:
چان چان
سایت باستان شناسی چان چان در منطقه لالیبر تاد پرو در ۵کیلومتری غرب تروخی مجموعه ای شگفت انگیز از ساختمان های خشتی و گلی است که در روزگار گذشته محل اسکان پادشاهان سلسله چیمو بوده است. مجموعه با مساحتی در حدود ۲۰ کیلومتر مربع شامل ۱۱ ارگ است و به عنوان بزرگترین شهر دوران پیشا کلمبی در آمریکای جنوبی به شمار می آید. این مجموعه عظیم خشتی در ۲۸ نوامبر ۱۹۸۶ در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری و تاریخی کشور پرو به شمار می آید.
خیوه
در ۶۰۰ کیلومتری شمال بخارا در کشور ازبکستان شهری تاریخی به نام خیوه قرار دارد که روزگاری مرکز سرزمین خوارزم بود و آن را به سده شش میلادی نسبت داده اند.در این شهر تاریخی مجموعه ای از بناهای تاریخی وجود دارد که با حصاری از گل و خشت در بر گرفته شده اند.این بناها شامل دروازه ها، مسجد ها،مدرسه ها،آرامگاه ها، گرمابه ، کاخ ها و خانه های سنتی است. عظمت و اهمیت این بنای خشتی به حدی است که در فهرست ۱۰ بنای برتر خشتی جهان قرار گرفته.
نارین قلعه میبد
یزد شهر بزرگ خشتی جهان میراث ارزشمندی از ساختمان هایی است که در طول هزاران سال همچنان استوار و پابرجا مانده اند. در نزدیکی این شهر تاریخی شهر کوچک تری به نام میبد قرار دارد که در دل خود یکی از ارزشمند ترین بناهای تاریخ بشری را محفوظ نگاه داشته است.نارین قلعه یا کهن دژ را میتوان قدیمی ترین بنای ساخته شده از خشت در دنیا برشمرد.قدمت این دژ عظیم به زمان ماد و پیش از آن باز میگردد.
ارگ بم
تا پیش از وقوع زلزله دی ماه ۱۳۸۲ ارگ بم بزرگترین سازه خشتی جهان به شمار می آمد. این ارگ تاریخی تا سال ۱۸۵۰ همچنان مورد استفاده قرار داشت در سده ۵ پیش از میلاد بنا شده بود. و به ویژه در عصر ساسانی به عنوان یک مرکز تجاری موفق در مسیر جاده ابریشم نقش به سزایی در رونق تجارت بین شرق آسیا با کشور های اروپایی ایفا مینمود.
تائوس پوئبلو
این روستا تاریخی در سال ۱۹۹۲ به فهرست میراث جهانی یونسکو افزوده شد. قدمتی در حدود هزار سال دارد. خانه های این منطقه تاریخی از خشت و گل ساخته شده و پوشش سقف آنها نیز از درختان سدر است. مردمان قبیله پوئبلو در نیو مکزیکو که از سرخپوستان بومی آمریکا هستند در طی ۱۰۰۰ سال سکونت در این منطقه به خوبی توانسته اند از این میراث تاریخی محافظت نمایند.
مسجد جامع جنه
بزرگترین مسجد و ساختمان گلی جهان با ۱۰۰ متر طول و ۴۰ متر عرض مسجد جامع جنه در کشور مالی در ایتان تیمبوکتو باستان است. که قدمتی در حدود یک قرن دارد. و به گونه ای ساخته شده که در برابر باد و باران مقاوم بوده و آب باران در آن نفوذ ناپذیر است.
بیشتر بخوانید:
