اسطرلاب ابزاریست که برای مطالعات ومحاسبات نجومی، بدست آوردن طول وعرض جغرافیایی، محاسبه درازای شب وروز و فصول. اندازه گیری ارتفاع کوه ها و پهنای رودها، موقعیت سیارات و ستارگان در آسمان و برای جهتیابی در دریانوردی و یا در خشکی استفاده میشده. اینکه اولین اسطرلاب را چه کسی ساخته کاملا مشخص نیست اما از منابع تاریخی این گونه پیداست. که آشوریان و بابلیان از ابزاری مشابه استفاده میکردند ونمونه های یونانی آن نیز در دست است. بین قرن نهم تا نوزدهم تعداد زیادی اسطرلاب توسط ایرانیان واعراب ساخته شده ودر قرون وسطی استفاده از این ابزار در میان اروپاییان نیز رواج داشته.
اسطرلاب عموما از برنج، برنز، آهن، فولاد و یا چوب ساخته شده ومعمولا ظاهری دایره ای و یا مثلث شکل دارد. این وسیله از چندین صفحه وحلقه مدور که بر روی آنها ارقام، اشکال، زوایا ونقوش فلکی نقش بسته تشکیل شده است. و امکان محاسبات را برای کاربر با دانش لازم فراهم می آورند.
بیشتر بخوانید:
نصب آینه در فضا برای تولید انرژی خورشیدی در شب
کاربرد اسطرلاب
کاربرد این دستگاه به حدی دقیق و شگفت انگیز است که با کمک آن میتوان فاصله اجرام آسمانی را از یکدیگر بدقت اندازه گرفت. بطور خلاصه، بسیاری ازاطلاعات نجومی که این روز ها با تلسکوپ و یا کامپیوتر در دسترس وقابل اندازه گیریست، در گذشته با اسطرلاب به دست می آمدند. این ابزار همانند دستگاهی است که مجموعه ای از تقویم، قطب نما، ساعت، نقشه و ابزار ناوبری در آسمان و زمین را در دل خود جا داده.
اسطرلاب انواع مختلفی دارد که از معروف ترین و رایج ترین آن ها می توانیم به مواردی همچون اسطرلاب ذورقی و صلیبی، اسطرلاب رصدی، اسطرلاب مسطح مدورو…نام برد. اما تنوع در شکل ودر کاربرد های اسطرلاب ها بسیار زیاد است. با توجه به ابعاد مختلف نیازها و خواسته ها میتوان از اسطرلاب خاص مورد نیاز آن امر استفاده کرد.
